Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα μπάσκετ είναι μία ιστορία που ξεκινάει λίγο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αρχική του μορφή όμως δεν θύμιζε σε τίποτα αυτό που ξέρουμε σήμερα. Συγκεκριμένα, οι διοργανώσεις των δεκαετιών ’50 και ’60 λειτουργούσαν ως καθαρά συμπληρωματικές των Ευρωμπάσκετ, καθώς διοργανώνονταν αποκλειστικά στην Λατινική Αμερική με ελάχιστες ευρωπαϊκές ομάδες να συμμετέχουν (και συνήθως όχι με τις πρώτες ομάδες τους). Ως αποτέλεσμα αυτού, οι πρώτες παγκόσμιες πρωταθλήτριες ήταν:
1950 – Αργεντινή
1954 – ΗΠΑ
1959 – Βραζιλία
1963 – Βραζιλία
Σιγά σιγά αυτό άλλαξε και σε συνδυασμό με την εμφάνιση των μεγάλων ομάδων τόσο της Γιουγκοσλαβίας με τον αδικοχαμένο Ραντιβόι Κόρατς και τον Τσόσιτς, αλλά και βεβαίως της Σοβιετικής Ένωσης του Γκομέλσκι με τον Σεργκέι Μπέλοφ, τα σκήπτρα πέρασαν στην Ευρώπη:
1967 – Σοβιετική Ένωση
1970 – Γιουγκοσλαβία
1974 – Σοβιετική Ένωση
Να σημειωθεί φυσικά ότι όπως είναι γνωστό όλο αυτό το διάστημα οι ΗΠΑ εκπροσωπούνταν αποκλειστικά από παίκτες από κολλέγια (και μερικές φορές ούτε καν τους καλύτερους) και όχι από το ΝΒΑ.
Εμείς λοιπόν αρχίζουμε την αναλυτική μας ανασκόπηση στα περασμένα Παγκόσμια Πρωταθλήματα από αυτό του 1978, που διοργανώθηκε στις Φιλιππίνες. Συμμετείχαν 14 ομάδες, και η τελική φάση περιελάμβανε έναν όμιλο 8 ομάδων (ΗΠΑ, Καναδάς, Σοβιετική Ένωση, Γιουγκοσλαβία, Ιταλία, Βραζιλία, Αυστραλία, Φιλιππίνες) με όλους να παίζουν με όλους και τις δύο πρώτες να προκρίνονται στον τελικό. Αυτές ήταν όπως ήταν αναμενόμενο οι Γιουγκοσλαβία και Σοβιετική Ένωση, με την Βραζιλία να κατακτά το χάλκινο μετάλλιο. Στον τελικό λοιπόν αναμετρήθηκαν οι δύο αυτές μυθικές ομάδες της εποχής, με τους Γιουγκοσλάβους τελικά νικητές στην παράταση με 82-81. Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποια ονόματα, άγνωστα ίσως στους νεότερους: Τσόσιτς, Νταλιπάγκιτς, Κιτσάνοβιτς (που αναδείχθηκαν και στην καλύτερη πεντάδα της διοργάνωσης με τον Νταλιπάγκιτς MVP), Σλάβνιτς, Ντελίμπασιτς κλπ με τον «πατέρα του Γιουγκοσλαβικού μπάσκετ» Άτσα Νίκολιτς στον παγκο, εναντίον της «αρκούδας» του Αλεξάντερ Γκομέλσκι με τους Τσατσένκο (ο 4ος της καλύτερης πεντάδας του τουρνουά, με 5ο τον 20χρονο τότε, θρύλο αργότερα, Βραζιλιάνο Όσκαρ Σμιντ), Μπέλοφ, Ερέμιν, Μίσκιν κλπ. Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να δείτε την παράταση του ματς. Άλλες εποχές, άλλο μπάσκετ…
4 χρόνια μετά, το 1982 η διοργάνωση μεταφέρεται στην Κολομβία(!!), με το ίδιο σύστημα διεξαγωγής. Αυτήν την φορά όμως οι ΗΠΑ κατεβάζουν μία πιο αξιόλογη ομάδα (φυσικά ακόμα με κολλεγιόπαιδα), με ηγέτη τον Ντοκ Ρίβερς (που αναδείχθηκε και MVP της διοργάνωσης) και δίπλα του μετέπειτα ΝΒΑερς όπως τους Μίτσελ Ουίγκινς , Αντουάν Καρρ κλπ. Ως αποτέλεσμα αυτού, οι Γιουγκοσλάβοι μένουν αυτή τη φορά στην 3η θέση του τελικού ομίλου και αρκούνται στο χάλκινο μετάλλιο (κερδίζοντας στον μικρό τελικό την Ισπανία). Στον μεγάλο τελικό αναμετρώνται ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση. Οι Σοβιετικοί είχαν και αυτοί ανανεώσει την ομάδα τους σε σχέση με το 1978, με πιο γνωστά στους νεότερους ονόματα (πχ Βάλτερς, ή ένα αμούστακο 18χρονο παιδάκι στην άκρη του πάγκου ονόματι Άρβιντας Σαμπόνις), τα πρώτα βιολιά όμως παρέμεναν οι «παλιοί» Τσατσένκο και Μίσκιν, που αναδείχθηκαν τελικά και στην πρώτη πεντάδα του τουρνουά, μαζί με τον Ρίβερς, τον Κιτσάνοβιτς και τον Ισπανό Σαν Επιφάνιο. Όσο για το ματς, ήταν και πάλι συγκλονιστικό, με τους Σοβιετικούς να επικρατούν τελικά των μεγάλων τους (και όχι μόνο αθλητικά) αντιπάλων με 95-94. Για όποιον μπορεί να ενδιαφέρεται, το ματς προσφέρεται και ολόκληρο εδώ:
To 1986 η διοργάνωση έρχεται στην Ευρώπη και την Ισπανία με ένα σύστημα διεξαγωγής βγαλμένο από τον 21ο αιώνα. 24(!) ομάδες, δύο φάσεις ομίλων και νοκ άουτ παιχνίδια στη συνέχεια. Στους ημιτελικούς φτάνουν τα ζευγάρια ΗΠΑ-Βραζιλία και Σοβετική Ένωση-Γιουγκοσλαβία. Στον πρώτο ημιτελικό οι Αμερικανοί κερδίζουν αρκετά εύκολα, οδηγούμενοι από τον μεγάλο Ντέιβιντ Ρόμπινσον και στο πλευρό του πολλούς ακόμα μετέπειτα σπουδαίους ΝΒΑερς, όπως τους Κέννυ και Τσαρλς Σμιθ, Μάγκσι Μπογκς, Σον Έλλιοτ, Μπράιαν Σο κλπ. Ο 2ος ημιτελικός αντίθετα είναι ιστορικός. Τόσο για τα ρόστερ των ομάδων (Σαμπόνις, Τιχονένκο, Βάλτερς, Χομίτσιους, Κουρτινάιτις, Βολκόφ, Ταρακάνοφ κλπ εναντίον Ντράζεν και Αλεξάντερ Πέτροβιτς, Νταλιπάγκιτς, Βράνκοβιτς, Ραντοβάνοβιτς, Ντίβατς, Τσβετιτσιάνιν κλπ.) όσο κυρίως για την απίστευτη ανατροπή που συνέβη στο τέλος της κανονικής διάρκειας. Παρακάτω ολόκληρο το ματς και σε ελληνική περιγραφή:
https://www.youtube.com/watch?v=5UhNT-hOLJU
Στον τελικό λοιπόν αναμετρώνται ξανά Αμερικανοί και Σοβιετικοί, με την τιτανομαχία Ρόμπινσον-Σαμπόνις να αποτελεί σημείο αναφοράς στην ιστορία της διοργάνωσης. Νικητές αυτή τη φορά οι Αμερικανοί με 87-85, με την διαφορά όμως σχεδόν σε όλο το ματς να είναι μεγαλύτερη. MVP της διοργάνωσης πάντως αναδείχθηκε ένας παίχτης που δεν έφτασε καν στον τελικό και δεν ήταν άλλος από τον μυθικό Ντράζεν Πέτροβιτς, ενώ την καλύτερη πεντάδα συμπλήρωσαν οι Ρόμπινσον, Σαμπόνις, Τιχονένκο και Όσκαρ Σμιντ.
Φυσικά, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε να αναφερθούμε και στην πρώτη παρουσία της Ελλάδας σε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, η οποία και κατέλαβε τελικά την 10η θέση, πληγωμένη από την απουσία του μοναδικού της πραγματικού ψηλού Παναγιώτη Φασούλα. Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε τον Νίκο Γκάλη να αναδειχθεί πρώτος σκόρερ του τουρνουά, με αποκορύφωμα τους 53 πόντους που πέτυχε στην πρεμιέρα εναντίον του Παναμά. Παρακάτω παραθέτουμε μερικά ενδεικτικά ματς της εθνικής μας από αυτό το τουρνουά:
https://www.youtube.com/watch?v=pkhU6bHIAv4
https://www.youtube.com/watch?v=5qhwYuIL7Kc
https://www.youtube.com/watch?v=RYqq6AOQFM0
Το 1990 η διοργάνωση επιστρέφει στη Λατινική Αμερική και την Αργεντινή. Οι ομάδες πέφτουν πάλι σε 16, το διπλό όμως σύστημα ομίλων παραμένει. Η τετράδα αποτελείται και πάλι από τις 3 συνήθεις ύποπτες (ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Γιουγκοσλαβία), συμπληρώνεται όμως αυτήν την φορά από τη μεγάλη έκπληξη που ακούει στο όνομα Πουέρτο Ρίκο. Στους ημιτελικούς αποκλείονται από τους Σοβιετικούς, ενώ στο άλλο ζευγάρι οι μέτριοι αυτή τη φορά Αμερικανοί (με μόνο τους Κέννυ Άντερσον και Αλόνζο Μούρνινγκ να ξεχωρίζουν) αποκλείονται από τους Γιουγκοσλάβους και αρκούνται στο χάλκινο μετάλλιο. Αυτή η αποτυχία βέβαια έγινε η αφορμή να δούμε 2 χρόνια μετά την Dream Team… Στον τελικό, οι Γιουγκοσλάβοι δεν έχουν αντίπαλο απέναντι στους Σοβιετικούς, οι οποίοι για αυτό το τουρνουά δεν είχαν στην διάθεσή τους τον τραυματία Σαμπόνις. Από την άλλη, το ρόστερ των Γιουγκοσλάβων προκαλεί ίλιγγο. Ντράζεν, Κούκοτς (οι 2 τους στην κορυφαία πεντάδα της διοργάνωσης μαζί με τους Άντερσον, Όσκαρ Σμιντ και τον Πορτορικανό Λόπεζ), Ντίβατς, Πάσπαλι, Σάβιτς, Ζντοβντς, Περάσοβιτς, Κόμαζετς, Ομπράντοβιτς και στον πάγκο ο Ίβκοβιτς. Ο τελικός λοιπόν, όπως μάλλον και ολόκληρη η διοργάνωση ήταν τυπική διαδικασία…
Όσον αφορά την Ελλάδα, πληγωμένη από την απουσία του Νίκου Γκάλη η οποία έχει συζητηθεί αρκετά, τερμάτισε στην αρκετά τιμητική 6η θέση, με οδηγό την εκπληκτικό σε αυτό το τουρνουά Παναγιώτη Γιαννάκη (3ος σκόρερ της διοργάνωσης), ενώ στην πρεμιέρα λίγο έλειψε να ρίξει στο καναβάτσο τους Αμερικανούς.
https://www.youtube.com/watch?v=yXSEwyz0JKc
https://www.youtube.com/watch?v=KQrrawgOKCQ
https://www.youtube.com/watch?v=52xVMrLYiCs
1994 και η διοργάνωση μεταφέρεται στον Καναδά. Μία διοργάνωση κάπως περίεργη, αφού απουσιάζουν τόσο η (μη ενωμένη βέβαια πλέον) Γιουγκοσλαβία (η νυν Σερβία δηλαδή) λόγω του εμπάργκο, όσο και η μεγάλη Λιθουανία των Σαμπόνις, Μαρτσιουλιόνις. Ως αντιστάθμισμα αυτών όμως, οι απανταχού φίλαθλοι της πορτοκαλί θεάς είχαν την τύχη να δουν την δεύτερη έκδοση (και πρώτη για Παγκόσμιο Πρωτάθλημα) της Dream Team. Έλειπαν οι θρύλοι του 1992, αλλά και πάλι τα ονόματα προκαλούν ίλιγγο σε σχέση με τον υπόλοιπο μπασκετικό κόσμο της εποχής: Σακίλ (ΜVP του τουρνουά), Κεμπ-Ρέτζι Μίλλερ (επίσης στην καλύτερη πεντάδα οι 2 τους), Ντομινίκ, Μούρνινγκ, Κέβιν Τζόνσον, Πράις, Ντούμαρς κλπ. Η πορεία λοιπόν των ΗΠΑ προς το χρυσό είναι κάτι παραπάνω από περίπατος, με μέσο όρο διαφοράς τους 36 πόντους. Το αργυρό μετάλλιο καταλήγει ίσως ανέλπιστα στη Ρωσία, οδηγούμενη από τον Σεργκέι Μπαζάρεβιτς, που νίκησε στον ημιτελικό το φαβορί Κροατία (των Ράτζα, Κόμαζετς, Κούκοτς, Βράνκοβιτς) με 66-64.
Η εθνική μας ομάδα βρέθηκε στην τέταρτη θέση, μία πολύ σημαντική επιτυχία, με τον ημιτελικό απέναντι στις ΗΠΑ να έχει μείνει στην ιστορία των Ελλήνων φιλάθλων. Ήταν η δεκαετία των 4ων θέσεων για την εθνική μας, αφού εκτός από αυτό το Μουντομπάσκετ, 4οι ως γνωστόν καταταγήκαμε τόσο στο Μουντομπάσκετ του 1998, όσο και στα Ευρωμπάσκετ των 1993, 1995, 1997.
https://www.youtube.com/watch?v=MW4_mH_YQIc
https://www.youtube.com/watch?v=gEu5EaNKvQo