QUOTE
Το νέο ντοκιμαντέρ του Εξάντα «Ο Εφιάλτης των Δανείων», είναι ένα «οικονομικό θρίλερ», ή καλύτερα, μια κοινωνική ταινία τρόμου, περισσότερο επίκαιρη από ποτέ.
Μέσα από τις θλιβερές ιστορίες ανθρώπων που χάνουν τα σπίτια τους εξαιτίας της άγριας επιδρομής των τραπεζών, αναδεικνύεται η περίφημη «κρίση των στεγαστικών δανείων» στην οποία έχει βυθιστεί η Αμερικανική οικονομία, προκαλώντας τεράστιες ζημιές σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι αποκαλύπτεται η ίδια η λογική της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και οι «κρυφοί μηχανισμοί της». Με άλλα λόγια, το νέο μοντέλο που βρήκε η αγορά χρήματος για να βγάζει χρήματα… από το τίποτα!
Η Αμερικανική οικονομία, περνάει σήμερα μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις της ιστορίας της. Τράπεζες καταρρέουν και οικονομικοί κολοσσοί χρεοκοπούν, συμπαρασύροντας στη δίνη όλες τις αγορές του κόσμου.
Πάνω από ένα εκατομμύριο Αμερικανοί πολίτες έχουν ήδη χάσει τα σπίτια τους σε όλη τη χώρα. Το ένα στα 538 νοικοκυριά βρίσκεται σε διαδικασία κατάσχεσης. Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν εκατομμύρια Αμερικανοί, πρόκειται να βρεθούν στο δρόμο.
Στο Κλίβελαντ του Οχάιο η κατάσταση είναι δραματική. Ολόκληρες περιοχές έχουν ερημώσει σαν να πέρασε τυφώνας. Χιλιάδες σπίτια στέκουν άδεια σαν φαντάσματα, κατεστραμμένα από επιτήδειους που ξήλωσαν ότι υπήρχε (ακόμα και τις σωληνώσεις), μόλις οι οικογένειες που ζούσαν εκεί εκδιώχθηκαν.
Ο σερίφης Ντέιβ Ρόου πετάει κάθε μέρα τουλάχιστον 10 οικογένειες στον δρόμο.
Η κρίση απλώθηκε σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Νεβάδα, Καλιφόρνια, Φλόριντα, ενώ δεν άργησε να αγγίξει ακόμη και τη «μητρόπολη του κόσμου», τη Νέα Υόρκη. Ο Ρόν που καθαρίζει σπίτια μετά από φόνους ή αυτοκτονίες τρέχει να προλάβει. «Οι αυτοκτονίες μας έχουν αυξηθεί πολύ», λέει. Συνήθως βρίσκουμε γράμματα που εξηγούν τους λόγους - οι οποίοι είναι συνήθως οικονομικοί - καθώς και δεκάδες λογαριασμούς που έχουν να πληρωθούν μήνες».
Οι αγοραστές χάνουν τα σπίτια τους καθώς δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα στεγαστικά δάνεια που είχαν πάρει. Τους τα παίρνουν οι τράπεζες οι οποίες όμως δεν μπορούν να τα πουλήσουν καθώς η αγορά έχει καταστραφεί. Ήταν αυτές που έδωσαν δάνεια «με 0% προκαταβολή και 100% χρηματοδότηση», «χωρίς έλεγχο εισοδήματος, χωρίς ενοχλητικά δικαιολογητικά» όπως έλεγαν τα διαφημιστικά τους σποτ με τα οποία βομβάρδιζαν και μάγευαν τον κόσμο.
Και ο κόσμος πείστηκε. Άνθρωποι που δεν είχαν εισόδημα, ακόμα και άνεργοι, πίστεψαν στο αμερικάνικο όνειρο: Στο ωραίο σπίτι με την αυλή, αυτό που τόσο έντονα αντικατοπτρίστηκε στην λογοτεχνία του Στάινμπεργκ και στις ταινίες «για την αμερικάνικη οικογένεια» της δεκαετίας του 1960. Καμία άλλη κοινωνία δεν συνδύασε την απόκτηση μιας κατοικίας με την αναρρίχηση στον ταξικό ιστό και την καταξίωση, όσο η αμερικανική. Οι άνθρωποι αγόραζαν την είσοδό τους σε ένα κόσμο που ήξεραν από την αρχή πως δεν μπορούσαν να πληρώσουν, αλλά τους είχαν πει ότι μπορούσαν να τα καταφέρουν.
Τα δάνεια αυτά ονομάστηκαν «τα δάνεια του ψεύτη», λέει γελώντας ο Τζιμ Ροκάκης, Διευθυντής του Δημόσιου Ταμείου του Κλίβελαντ, που κατάγεται από την Κρήτη.
«Το 73% δεν είχαν καθόλου ή είχαν ελάχιστα τεκμήρια εισοδήματος. Ρωτούσες κάποιον «πόσα βγάζεις» και σου έλεγε «α, βγάζω 100.000 δολάρια», όχι δεν έβγαζαν! Αλλά εάν δε ζητάς εκκαθαριστικό, αν δε ζητάς τη φορολογική δήλωση, τότε πώς να ξέρεις ότι αυτός ο άνθρωπος ψεύδεται, ε λοιπόν ψεύδονταν!».
Δεν το ήξεραν αυτό οι τράπεζες; Εξαπατήθηκαν; Φυσικά και όχι! Όλο αυτό γινόταν εις γνώσιν τους. Αλλά για ποιο λόγο οι τράπεζες να δανείζουν χρήματα σε ανθρώπους που ξέρουν από την αρχή ότι δεν θα τους τα δώσουν πίσω; Για ένα και μόνο λόγο: Για να βγάλουν περισσότερα χρήματα! Και τα χρήματα δεν θα έρχονταν από τα κατασχεμένα σπίτια, αλλά από το χρηματιστήριο!
Μάλιστα, από το Χρηματιστήριο της Γουόλ Στρίτ! Με άλλα λόγια, από την στιγμή που οι τράπεζες κατάλαβαν ότι μπορούσαν να βγάλουν πάρα πολλά χρήματα δανείζοντας τον οποιονδήποτε, τότε το παιχνίδι έγινε «δάνεισε όσο περισσότερα μπορείς και μην ανησυχείς αν θα τα πάρεις πίσω».
Δείτε αυτόν τον πραγματικά πανέξυπνο τρόπο που βρήκε η αγορά χρήματος για να βγάλει περισσότερα κέρδη. Η τράπεζα που έχει γεμίσει με εκατομμύρια υποθήκες σπιτιών από τα δάνεια που έχει δώσει, ξεφορτώνεται τα δάνεια αμέσως. Πως; Ιδρύει μια offshore εταιρεία και της πουλάει τα δάνεια. Η offshore παίρνει τα δάνεια και τα κόβει σε εκατοντάδες επενδυτικά πακέτα – ομόλογα, όπου μέσω της Γουόλ Στρίτ αγοράζονται από επενδυτές σε όλο τον πλανήτη. Έτσι στην «παγκοσμιοποιημένη» εποχή μας, το δάνειο ενός αμερικανού πολίτη, μπορεί να βρίσκεται στα χέρια ενός επενδυτή απ’ το Πεκίνο.
Το οικοδόμημα των στεγαστικών δανείων κατέρρευσε όταν οι δανειζόμενοι δεν κατάφερναν να αποπληρώσουν τα δάνεια τους. Τα ρίσκα ήταν πολύ μεγαλύτερα, από αυτά που οι μάγοι του καπιταλισμού είχαν υπολογίσει. Οι τράπεζες είχαν πουλήσει αέρα, οι μεσάζοντες είχαν πουλήσει αέρα, οι επενδυτές αγόρασαν αέρα. 8 τρισεκατομμύρια δολάρια διακινούνταν με αυτόν τον τρόπο.
Η ασυδοσία της ανεξέλεγκτης αγοράς καταβρόχθισε πρώτα τους ίδιους τους δημιουργούς της. Ο τραπεζικός κολοσσός Bear Sterns με οχτώ δεκαετίες ζωής κατέρρευσε μέσα σε δύο μέρες. Όλες οι τράπεζες σημείωσαν απώλειες δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Και μετά ακολούθησε μια παγκόσμια χιονοστιβάδα. Η παγκόσμια ζημιά υπολογίζεται σε 1 τρις δολάρια. Γεγονός που προκάλεσε τεράστια αύξηση σε βασικά τρόφιμα παγκοσμίως. Που με την σειρά του έκανε τους εξαθλιωμένους της Αιτής και τους φτωχούς της Αιγύπτου να συγκρούονται με την αστυνομία, αντιμετωπίζοντας το φάσμα της πείνας.
Το τέλος μιας αυτοκρατορίας; « Τίποτε δεν διαρκεί για πάντα» λέει η οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Κολούμπια Γκρετσιέλα Τσιτσιλίνσκι. «Πρόκειται για ένα οικονομικό σκάνδαλο, που θα αφήσει βαθειά χαραγμένες τις πληγές του στον κοινωνικό ιστό και θα στείλει και άλλους άστεγους στους δρόμους».
«Αν εξοικονομούσαμε όσα ξοδεύουμε στο Ιράκ δεν θα είχαμε πρόβλημα» επισημαίνει ο Τζέιμς Σάντερς κοινοτάρχης του Far Rockaway της Νέας Υόρκης. «Αλλά δεν μπορείς να έχεις σφαίρες και γάζες την ίδια την στιγμή… Δεν μπορείς να έχεις σφαίρες και ψωμί την ίδια στιγμή… Πρέπει να διαλέξεις».
Μέσα από τις θλιβερές ιστορίες ανθρώπων που χάνουν τα σπίτια τους εξαιτίας της άγριας επιδρομής των τραπεζών, αναδεικνύεται η περίφημη «κρίση των στεγαστικών δανείων» στην οποία έχει βυθιστεί η Αμερικανική οικονομία, προκαλώντας τεράστιες ζημιές σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι αποκαλύπτεται η ίδια η λογική της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και οι «κρυφοί μηχανισμοί της». Με άλλα λόγια, το νέο μοντέλο που βρήκε η αγορά χρήματος για να βγάζει χρήματα… από το τίποτα!
Η Αμερικανική οικονομία, περνάει σήμερα μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις της ιστορίας της. Τράπεζες καταρρέουν και οικονομικοί κολοσσοί χρεοκοπούν, συμπαρασύροντας στη δίνη όλες τις αγορές του κόσμου.
Πάνω από ένα εκατομμύριο Αμερικανοί πολίτες έχουν ήδη χάσει τα σπίτια τους σε όλη τη χώρα. Το ένα στα 538 νοικοκυριά βρίσκεται σε διαδικασία κατάσχεσης. Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν εκατομμύρια Αμερικανοί, πρόκειται να βρεθούν στο δρόμο.
Στο Κλίβελαντ του Οχάιο η κατάσταση είναι δραματική. Ολόκληρες περιοχές έχουν ερημώσει σαν να πέρασε τυφώνας. Χιλιάδες σπίτια στέκουν άδεια σαν φαντάσματα, κατεστραμμένα από επιτήδειους που ξήλωσαν ότι υπήρχε (ακόμα και τις σωληνώσεις), μόλις οι οικογένειες που ζούσαν εκεί εκδιώχθηκαν.
Ο σερίφης Ντέιβ Ρόου πετάει κάθε μέρα τουλάχιστον 10 οικογένειες στον δρόμο.
Η κρίση απλώθηκε σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Νεβάδα, Καλιφόρνια, Φλόριντα, ενώ δεν άργησε να αγγίξει ακόμη και τη «μητρόπολη του κόσμου», τη Νέα Υόρκη. Ο Ρόν που καθαρίζει σπίτια μετά από φόνους ή αυτοκτονίες τρέχει να προλάβει. «Οι αυτοκτονίες μας έχουν αυξηθεί πολύ», λέει. Συνήθως βρίσκουμε γράμματα που εξηγούν τους λόγους - οι οποίοι είναι συνήθως οικονομικοί - καθώς και δεκάδες λογαριασμούς που έχουν να πληρωθούν μήνες».
Οι αγοραστές χάνουν τα σπίτια τους καθώς δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα στεγαστικά δάνεια που είχαν πάρει. Τους τα παίρνουν οι τράπεζες οι οποίες όμως δεν μπορούν να τα πουλήσουν καθώς η αγορά έχει καταστραφεί. Ήταν αυτές που έδωσαν δάνεια «με 0% προκαταβολή και 100% χρηματοδότηση», «χωρίς έλεγχο εισοδήματος, χωρίς ενοχλητικά δικαιολογητικά» όπως έλεγαν τα διαφημιστικά τους σποτ με τα οποία βομβάρδιζαν και μάγευαν τον κόσμο.
Και ο κόσμος πείστηκε. Άνθρωποι που δεν είχαν εισόδημα, ακόμα και άνεργοι, πίστεψαν στο αμερικάνικο όνειρο: Στο ωραίο σπίτι με την αυλή, αυτό που τόσο έντονα αντικατοπτρίστηκε στην λογοτεχνία του Στάινμπεργκ και στις ταινίες «για την αμερικάνικη οικογένεια» της δεκαετίας του 1960. Καμία άλλη κοινωνία δεν συνδύασε την απόκτηση μιας κατοικίας με την αναρρίχηση στον ταξικό ιστό και την καταξίωση, όσο η αμερικανική. Οι άνθρωποι αγόραζαν την είσοδό τους σε ένα κόσμο που ήξεραν από την αρχή πως δεν μπορούσαν να πληρώσουν, αλλά τους είχαν πει ότι μπορούσαν να τα καταφέρουν.
Τα δάνεια αυτά ονομάστηκαν «τα δάνεια του ψεύτη», λέει γελώντας ο Τζιμ Ροκάκης, Διευθυντής του Δημόσιου Ταμείου του Κλίβελαντ, που κατάγεται από την Κρήτη.
«Το 73% δεν είχαν καθόλου ή είχαν ελάχιστα τεκμήρια εισοδήματος. Ρωτούσες κάποιον «πόσα βγάζεις» και σου έλεγε «α, βγάζω 100.000 δολάρια», όχι δεν έβγαζαν! Αλλά εάν δε ζητάς εκκαθαριστικό, αν δε ζητάς τη φορολογική δήλωση, τότε πώς να ξέρεις ότι αυτός ο άνθρωπος ψεύδεται, ε λοιπόν ψεύδονταν!».
Δεν το ήξεραν αυτό οι τράπεζες; Εξαπατήθηκαν; Φυσικά και όχι! Όλο αυτό γινόταν εις γνώσιν τους. Αλλά για ποιο λόγο οι τράπεζες να δανείζουν χρήματα σε ανθρώπους που ξέρουν από την αρχή ότι δεν θα τους τα δώσουν πίσω; Για ένα και μόνο λόγο: Για να βγάλουν περισσότερα χρήματα! Και τα χρήματα δεν θα έρχονταν από τα κατασχεμένα σπίτια, αλλά από το χρηματιστήριο!
Μάλιστα, από το Χρηματιστήριο της Γουόλ Στρίτ! Με άλλα λόγια, από την στιγμή που οι τράπεζες κατάλαβαν ότι μπορούσαν να βγάλουν πάρα πολλά χρήματα δανείζοντας τον οποιονδήποτε, τότε το παιχνίδι έγινε «δάνεισε όσο περισσότερα μπορείς και μην ανησυχείς αν θα τα πάρεις πίσω».
Δείτε αυτόν τον πραγματικά πανέξυπνο τρόπο που βρήκε η αγορά χρήματος για να βγάλει περισσότερα κέρδη. Η τράπεζα που έχει γεμίσει με εκατομμύρια υποθήκες σπιτιών από τα δάνεια που έχει δώσει, ξεφορτώνεται τα δάνεια αμέσως. Πως; Ιδρύει μια offshore εταιρεία και της πουλάει τα δάνεια. Η offshore παίρνει τα δάνεια και τα κόβει σε εκατοντάδες επενδυτικά πακέτα – ομόλογα, όπου μέσω της Γουόλ Στρίτ αγοράζονται από επενδυτές σε όλο τον πλανήτη. Έτσι στην «παγκοσμιοποιημένη» εποχή μας, το δάνειο ενός αμερικανού πολίτη, μπορεί να βρίσκεται στα χέρια ενός επενδυτή απ’ το Πεκίνο.
Το οικοδόμημα των στεγαστικών δανείων κατέρρευσε όταν οι δανειζόμενοι δεν κατάφερναν να αποπληρώσουν τα δάνεια τους. Τα ρίσκα ήταν πολύ μεγαλύτερα, από αυτά που οι μάγοι του καπιταλισμού είχαν υπολογίσει. Οι τράπεζες είχαν πουλήσει αέρα, οι μεσάζοντες είχαν πουλήσει αέρα, οι επενδυτές αγόρασαν αέρα. 8 τρισεκατομμύρια δολάρια διακινούνταν με αυτόν τον τρόπο.
Η ασυδοσία της ανεξέλεγκτης αγοράς καταβρόχθισε πρώτα τους ίδιους τους δημιουργούς της. Ο τραπεζικός κολοσσός Bear Sterns με οχτώ δεκαετίες ζωής κατέρρευσε μέσα σε δύο μέρες. Όλες οι τράπεζες σημείωσαν απώλειες δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Και μετά ακολούθησε μια παγκόσμια χιονοστιβάδα. Η παγκόσμια ζημιά υπολογίζεται σε 1 τρις δολάρια. Γεγονός που προκάλεσε τεράστια αύξηση σε βασικά τρόφιμα παγκοσμίως. Που με την σειρά του έκανε τους εξαθλιωμένους της Αιτής και τους φτωχούς της Αιγύπτου να συγκρούονται με την αστυνομία, αντιμετωπίζοντας το φάσμα της πείνας.
Το τέλος μιας αυτοκρατορίας; « Τίποτε δεν διαρκεί για πάντα» λέει η οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Κολούμπια Γκρετσιέλα Τσιτσιλίνσκι. «Πρόκειται για ένα οικονομικό σκάνδαλο, που θα αφήσει βαθειά χαραγμένες τις πληγές του στον κοινωνικό ιστό και θα στείλει και άλλους άστεγους στους δρόμους».
«Αν εξοικονομούσαμε όσα ξοδεύουμε στο Ιράκ δεν θα είχαμε πρόβλημα» επισημαίνει ο Τζέιμς Σάντερς κοινοτάρχης του Far Rockaway της Νέας Υόρκης. «Αλλά δεν μπορείς να έχεις σφαίρες και γάζες την ίδια την στιγμή… Δεν μπορείς να έχεις σφαίρες και ψωμί την ίδια στιγμή… Πρέπει να διαλέξεις».
Είναι λίγο μεγάλο το κείμενο αλλά αξίζει κάθε λέξη του.
Ο πατέρας μου ως ναυτικός είχε δει αρκετά πράγματα από το εξωτερικό πριν φτάσουν καθυστερημένα στη χώρα μας.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά, όταν μικρός έβλεπα σε ταινίες-ειδήσεις-ντοκυμανταίρ τα μεγάλα προαστιακά δυόροφα σπίτια στις ΗΠΑ, με το καταπράσινο γκαζόν, το γκαράζ στο πλάι, ενίοτε την πισίνα...τον ρωτούσα αν όντως είναι τόσο πλούσιοι όλοι εκεί που μία τέτοια κατοικία θεωρείτο "στάνταρ".
Εκείνος μου απαντούσε καταφατικά, και συμπλήρωνε "μόνο με δάνεια όμως."
"Πιάνουν δουλειά στα 20+ τους, παίρνουν ένα δάνειο για να χτίσουν ένα σπίτι και μία οικογένεια και μετά δουλεύουν όλη τους τη ζωή για να το ξεχρεώσουν."
"Κι αν δε μπορούν να πληρώσουν, τί γίνεται? Θα τους πάρουν το σπίτι?" ρώταγα εύλογα.
"Έτσι είναι χτισμένη η οικονομία τους" μου απάντησε...
Μέχρι πρόσφατα ελάχιστοι περιμέναν να καταρρεύσει αυτό το οικοδόμημα, κι όταν έγινε - τουλάχιστον εγώ - είχα την εντύπωση πως αυτό το "κραχ", αυτή πτώση του δολλαρίου θα είχε αντίκτυπο μόνο σε κάποιες πολυεθνικές χρηματιστηριακές εταιρείες και διεθνείς τράπεζες.
Αφελής σκέψη προφανώς, αλλά τα δεδομένα που δίνονται σε αυτό το άρθρο ξεπερνάνε κάθε απαισιόδοξη πρόβλεψη...
Το πλέον ανησυχητικό για εμάς, εδώ στην Ελλάδα, είναι πως βλέπουμε το μέλλον (σαν μέσα από πεντακάθαρη κρυστάλλινη μπάλα) να έρχεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα κατά πάνω μας και αντί να παρεκλίνουμε από την πορεία μας, δείχνουμε να επιταχύνουμε, μέσα από νέα στεγαστικά "με σταθερές δόσεις για 10 χρόνια" και καταναλωτικά δάνεια, προς την κατεύθυνση αυτή!
Πριν λίγο καιρό είχα διαβάσει στο ίδιο site μία είδηση πως 150000 κατοικίες βγήκαν στο σφυρί από αδυναμία εξόφλησης των δανείων.
Κι αν στις ΗΠΑ μπορούν να υποστηρίζουν αυτό:
QUOTE
«Αν εξοικονομούσαμε όσα ξοδεύουμε στο Ιράκ δεν θα είχαμε πρόβλημα»
εμείς που ως κράτος χρωστάμε αριστερά και δεξιά πώς θα μπορέσουμε να βγούμε από το βάλτο?
Η εκπομπή θα παίξει στις 14 Μαΐου στις 22.00 στην ΝΕΤ.
